Ελπίζω να βρείτε ενδιαφέρουσες τις πληροφορίες που έχω μαζέψει και- αν θέλετε- να προσθέσετε κι άλλες.
Εισαγωγή
Όπως και πολλά ρολόγια που διαθέτουν πλούσια πολιτιστική καθώς και ωρολογιακή ιστορία (το Rolex Submariner έρχεται στο μυαλό) είναι πολύ δύσκολο να δούμε πραγματικά το Speedmaster ως ένα ρολόι και όχι ως έναν ωρολογιακό εκπρόσωπο των επανδρωμένων διαστημικών πτήσεων.
Αλλά είναι ένα ρολόι. Το Speedmaster με τη σημερινή του μορφή, πωλήθηκε στον πρώτο ιδιοκτήτη του το 1999, είναι το βασικό μοντέλο που διατίθεται σήμερα, σε μεγάλο βαθμό με το ίδιο dial, που είχε το 1970, όταν ο Jack Swigert κοίταζε το καντράν του του στο ψυχρό, σκοτεινό, στενό πιλοτήριο της σεληνιακής κάψουλας, περιμένοντας την αντίστροφη μέτρηση των 14 δευτερολέπτων για την πυροδότηση του κινητήρα που θα διορθώσει την τροχιά τους, έτσι ώστε να τους κρατήσει στον (πολύ στενό) διάδρομο εισόδου τους. Η κάσα του Speedmaster, με τα πομπέ lugs και τα 40 mm διάμετρο, ήταν μεγάλη για την εποχή του, αλλά η σημερινή στα 42mm φαντάζει ιδανική. Ένα μάτι συνηθισμένο στις σημερινές κάσες ρολογιών, δύσκολα μπορεί να πιστέψει ότι μια τέτοια μικρή συσκευή ήταν για πολλά χρόνια το ρολόι της επιλογής του αστροναύτη (οι Ρώσοι κοσμοναύτες ήταν επίσης φανατικοί με αυτά). Ωστόσο, το Speedmaster έγινε σε ένα διαφορετικό πρότυπο της αισθητικής, και ακόμα και σήμερα, το μέγεθος της κάσας και η αδικαιολόγητα διακοσμητική πινελιά στα lugs, δίνουν στο μάτι μια ευχάριστη αμέσως εντύπωση. Με τον ταπεινό της τρόπο, η κάσα είναι ακόμα όμορφη, σέξι – καθόλου κακό, ειλικρινά, σε ένα περιβάλλον πτήσης και υψηλού στρες (όπως π.χ. και η φωνή που χρησιμοποιείται στα σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη για τις προειδοποιήσεις είναι προκλητικά θηλυκή, οι πιλότοι έχουν δώσει το παρατσούκλι Bitching Betty).
Μπορεί να μην έχει την φανταχτερη λάμψη πολλών πιο πρόσφατων ρολογιών, αλλά δεν υπάρχει κάτι αρνητικό να πούμε για τις κομψές, πρακτικές, προκλητικές γραμμές του.
Ιστορία
Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, οι αγώνες αυτοκινήτων απολάμβαναν παγκόσμια δημοτικότητα, και οι εταιρείες ρολογιών επωφελήθηκαν από αυτό με την προώθηση ρολογιών χειρός με θέμα την αυτοκίνηση. Με στεφάνες που είχαν βαθμονόμηση ταχύμετρου και ιμάντες με διάτρητο αγωνιστικό δέρμα, αυτοί οι χρονογράφοι συνέλαβαν το πνεύμα του Mille Miglia και του LeMans, διάσημοι αγώνες της εποχής. Η ελβετική μάρκα OMEGA παρουσιάζει τη δική της εκδοχή ρολογιού μηχανοκίνητου αθλητισμού του, το Speedmaster, το 1957, την ίδια χρονιά που λανσαρίστηκε το Daytona Speedway.
Το Speedmaster ήταν ένα όμορφο ρολόι, μεγάλο για την εποχή του με διάμετρο 39 χιλιοστά. Μέσα χτυπούσε ένας κουρδιστός μηχανισμός χρονογράφου που είχε αναπτύξει μια δεκαετία νωρίτερα ο Frederic Piguet για τη Lemania και τροποποιήθηκε από την OMEGA. Εκείνη την εποχή, το Speedmaster δεν ήταν το best seller της Omega, αλλά κάλυψε ένα κενό στην γκάμα της μάρκας. Κανείς δεν μπορούσε να γνωρίζει ότι αυτό το ταπεινό ρολόι θα γίνει ένα από τα πιο διαχρονικά και διάσημα ρολόγια χειρός όλων των εποχών.
Κατά τις πρώτες ημέρες του αμερικανικού διαστημικού προγράμματος, η NASA δεν έχει εγκρίνει ρολόι για την αποστολή. Οι αστροναύτες είχαν επιλεχθεί από τους πιλότους δοκιμών και οι περισσότεροι θα μπορούσαν να αναγνωριστούν από τα αεροπορικά γυαλιά ηλίου τους, και τους υπερμεγέθεις χρονογράφους που φοράγανε. Λαμβάνοντας υπόψη την τάση τους για γρήγορη οδήγηση αυτοκινήτων, οι πιλότοι συχνά επέλεγαν εναν εμβληματικό σπορ χρονογράφο, ο οποίος θα μπορούσε να αποδειχθεί εξίσου χρήσιμος σε ένα πιλοτήριο. Όπως έγραψε ο Τομ Γουλφ στο προφίλ του προγράμματος Mercury The Right Stuff, "Αυτά τα τεράστια ρολόγια χειρός ήταν σχεδόν αδελφικά διακριτικά μεταξύ των πιλότων".
Όταν το πρόγραμμα Mercury ξεκίνησε βάζοντας άνδρες σε τροχιά, οι αστροναύτες επέλεγαν σε μεγάλο βαθμό τα δικά τους ρολόγια για να φορέσουν. Ο John Glenn είχε δεμένο ένα χρονόμετρο Heuer στον καρπό του και ο Scott Carpenter φόρεσε ένα ειδικά τροποποιημένο Breitling γνωστό ως Cosmonaute. Αλλά από τη δεκαετία του 1960, η NASA διαπίστωσε την ανάγκη να επιλέξει κάθε κομμάτι του εξοπλισμού που θεωρούσε ζωτικής σημασίας στην κάψουλα - και το ρολόι ήταν ένας από αυτούς. Ο Wally Schirra είχε ήδη φορέσει το δικό του OMEGA Speedmaster για την αποστολή του Mercury -Atlas 8 το 1962, και εντάχθηκε στην φαρέτρα των χρονογράφων που θα επιλεγούν από τη NASA για αυστηρό έλεγχο. Υποβάλλονται σε ακραίες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, βίαιες κρούσεις, δονήσεις, κενό και υγρασία, το Speedmaster ξεπέρασε τα ρολόγια της Rolex, Longines, Wittnauer και πέτυχε να ονομαστεί εγκεκριμένο ρολόι της NASA. Ήταν την 1η Μαρτίου 1965.
Το Φθινόπωρο του ίδιου έτους, το Speedmaster είχε αυξηθεί σε μέγεθος σε 41 χιλιοστά και είχε προσθέσει το «Professional» στο όνομά του. Είχε, επίσης, γίνει το πρώτο ρολόι που βίωσε το ακραίο περιβάλλον του διαστήματος: ο Ed White πραγματοποίησε διαστημικό περίπατο με το πρόσφατα εγκεκριμένο Speedmaster Professional δεμένο στο εξωτερικό της διαστημικής στολής του. Ένας θρύλος γεννήθηκε, και η OMEGA το χρησιμοποίησε με επιτυχία στη διαφήμιση του, όπως συμβαίνει ακόμη και σήμερα.
Το ρολόι συνόδευσε τους Αμερικανούς αστροναύτες μέσω του προγράμματος Gemini και Apollo, φτάνοντας στο απόγειο της δόξας του στις 20 του Ιούλη 1969, όταν το Απόλλων 11 προσγειώθηκε στο φεγγάρι.
Σε ένα από τα πολλά κομμάτια από τις λαϊκές παραδόσεις που περιβάλλουν το Speedmaster Professional, το πρώτο ρολόι που φορέθηκε δεν ήταν στον καρπό του πρώτου άνθρωπου αλλά στον καρπό του δεύτερου που πάτησε στο φεγγάρι. Όπως λέει η ιστορία, όταν ο διοικητής Neil Armstrong ετοιμαζόταν να φύγει από την σεληνιακή άκατο, παρατήρησε ότι το ηλεκτρονικό ρολόι επί του σκάφους είχε βλάβη. Αποφάσισε ότι θα ήταν φρόνιμο να αφήσει τον χρονογράφο του καρπού του στο σκάφος, σε περίπτωση που τον χρειαζόταν αργότερα. Έτσι, ενώ το Speedmaster του ταπεινά έκανε το καθήκον του ως εφεδρικό μέσο, ήταν το Speedmaster στον καρπό του Buzz Aldrin του που έγινε το "πρώτο ρολόι που φοριέται στο φεγγάρι», ένα σύνθημα που ξεκίνησε να χαράσσει η OMEGA στα casebacks όλων των μετέπειτα Professional Speedmaster.
Μήνες αργότερα, καθώς οι ΗΠΑ μεθυσμένες ακόμα από τη λάμψη της νίκης του αγώνα του Διαστήματος, ζητήθηκε από τον Aldrin να στείλει το Speedmaster Professional του στο μουσείο Smithsonian στην Ουάσινγκτον. Το ρολόι που έκανε όλη τη διαδρομή μέχρι το φεγγάρι και πίσω ποτέ δεν κατάφερε να φτάσει στο μουσείο. Είχε χαθεί ή κλαπεί στο ταχυδρομείο και εξακολουθεί να αγνοείται έως σήμερα. Πολλοί συλλέκτες έχουν αναζητήσει τα ίχνη του από τότε.
Σε ένα ακόμα κεφάλαιο στον ήδη σημαντικό θρύλο του Speedmaster, τον Απρίλιο του 1970, ο αστροναύτης Jack Swigert χρησιμοποιεί τη λειτουργία χρονογράφου του για να χρονομετρήσει μια κρίσιμη καύση του κινητήρα και να ευθυγραμμίσει το ακρωτηριασμένο διαστημόπλοιο Apollo 13 πίσω στη Γη. Με τα ηλεκτρονικά συστήματα του σκάφους απενεργοποιημένα και για να εξοικονομήσει ενέργεια, μια λειτουργία που απαιτούσε ένα περιθώριο λάθους λιγότερο από 10% έμεινε με την ακρίβεια ενός κουρδιστού μηχανισμού ρολογιού χεριού που είχε τις ρίζες του στο 1947. Όπως ο καθένας ξέρει, ο ελιγμός πέτυχε, και το πλήρωμα γύρισε πίσω στη Γη αλώβητο. Έτσι, συγκινημένη από το Speedmaster η NASA τίμησε την OMEGA με το «Βραβείο Snoopy" μια διάκριση που δεν απονέμεται καθόλου εύκολα.
Η OMEGA έχει πειραματιστεί με τα Speedmaster αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των ετών από τότε που πήρε τη διάκριση flight qualified από τη NASA. Στην έκδοση Mark II δόθηκε ένα νέο σχήμα κάσας, και ο Mark IV ήταν εφοδιασμένος με αυτόματο μηχανισμό για πρώτη φορά. Αλλά όταν ήρθε η ώρα για τη NASA να προκρίνει εκ νέου ένα ρολόι για τις επανδρωμένες διαστημικές αποστολές, ήταν ακόμα μόνο το αρχικό Speedmaster Professional, αμετάβλητο από το 1965, που πέρασε τις δοκιμές.
Δεν είναι μόνο ένα το χαρακτηριστικό για το Speedmaster Professional που το έκανε ένα τόσο τέλειο ρολόι για τον αστροναύτη. Το καντράν του είναι εξαιρετικά ευανάγνωστο, με λευκές σημάνσεις, λεπτούς δείκτες και ισορροπημένη διάταξη subdial. Αλλά η κλίμακα του ταχύμετρου στο στεφάνι του είναι σε μεγάλο βαθμό υποτυπώδης και ειρωνική, δεδομένου ότι έχει βαθμονομηθεί για τη μέτρηση της ταχύτητας του αυτοκινήτου σε απόσταση ενός χιλιομέτρου, μέχρι την ταχύτητα των 310 mph. Μικρή χρησιμότητα για έναν αστροναύτη που ταξιδεύει με 17.000 μίλια ανά ώρα, ενώ είναι σε τροχιά. Κουρδιστός μηχανισμός, που έχει σχεδιαστεί πριν από το 1960 αλλά αποδείχθηκε ότι είναι αρκετά ισχυρός για να κρατήσει τον ακριβή χρόνο κάτω από εξαιρετικά βάναυσες συνθήκες στο εργαστήριο δοκιμών και στο διάστημα.
Τελικά, το OMEGA Speedmaster Professional είναι κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μερών του. Υπάρχει κάτι σχεδόν ποιητικό για το γεγονός ότι, όπως η NASA μπαίνει σε μια νέα εποχή προτεραιοτήτων και στόχων, αυτό το αναχρονιστικό ρολόι, που δημιουργήθηκε για να δελεάσει τους λάτρεις του μηχανοκίνητου αθλητισμού στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, παραμένει flight qualified για όλες τις επανδρωμένες διαστημικές αποστολές -ανεξάρτητα από το πού πάνε.
Καντράν
Ας εξετάσουμε το καντράν. Η ισορροπία και οι αναλογίες του κάθε στοιχείου είναι τόσο κοντά στην τελειότητα που διατρέχουν τον κίνδυνο να είναι ουσιαστικά αόρατες. Η διάταξη tri-compax των υποκαντράν αντισταθμίζεται τέλεια από το λογότυπο Omega, και οι τρεις διαφορετικού μεγέθους γραμματοσειρές, οι λέξεις Omega Speedmaster Professional, σχηματίζουν ένα τρίγωνο του οποίου οι γραμμές, όταν επεκτείνονται, τέμνονται ακριβώς στο κέντρο των δύο πλευρικών υποκαντράν. Η διάμετρος των subdials είναι τέλεια χαραγμένη εντός ενός φανταστικού κύκλου που σχηματίζεται από τα εσωτερικά άκρα των φωτισμένων με lume, ενδείξεων της ώρας. Οι δείκτες είναι απόλυτα ευανάγνωστοι, με αρκετό εύρος ώστε να είναι εύκολα ορατοί, αλλά όχι τόσο μεγάλοι ώστε να επισκιάζουν τα subdials, και ο δείκτης του χρονογράφου έχει ένα διακριτικό σχήμα βέλους, που αρχίζει περίπου στα μισά του μήκους του, και κάθεται, όταν ο χρονογράφος μηδενίζεται, τακτοποιημένα, τέλεια, στο ελληνικό γράμμα Ω στο επάνω μέρος του καντράν. Η βάση του βέλους ευθυγραμμίζεται τέλεια με την εξωτερική άκρη της κυκλικής βάσης του καθενός από τους δείκτες των υποκαντράν, κάτι το οποίο μπορεί να παρατηρηθεί αν σταματήσουμε το χρονογράφο στα 15 δευτερόλεπτα. Το ματ μαύρο καντράν τονίζει το γυαλιστερό μαύρο μεταλλικό δαχτυλίδι του ταχύμετρου, καθώς και το ελαφρώς πομπέ Hesalite (ακρυλικό) κρύσταλλο δίνει σε ολόκληρο το ρολόι την αίσθηση ότι μπορείς να νιώσεις, να αγγίξεις το καντράν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι σχεδόν τέλειες αναλογίες είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι το μέγεθος του μηχανισμού και το μέγεθος της κάσας είναι πλήρη εναρμονισμένα. Η τάση των σύγχρονων ρολογιών να είναι τόσο μεγάλα έχει ως αποτέλεσμα το περιβόητο «σύνδρομο του αλλήθωρου χρονογράφου», όπου τα subdials συνωστίζονται δυσανάλογα κοντά στο κέντρο του καντράν, κάνοντας το ρολόι στο σύνολό του να φαντάζει γελοίο. Μέτρον άριστον θα έλεγαν οι αρχαίοι, και το “μέτρο” πραγματικά χαρακτηρίζει το Speedmaster στο σύνολό του...
Hesalite Crystal
Αν υπάρχει κάτι που αγαπάμε στο Speedy, είναι το κρύσταλλο Hesalite. Δεν ήταν η καλύτερη επιλογή, στη δεκαετία του 1950, αλλά τα plexi Hesalite κρύσταλλα είχαν ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό. Όταν σπάνε δεν γίνονται 1000 κομμάτια, αλλά παραμένουν στη θέση τους. Κάτι πολύ σημαντικό για τους αστροναύτες της NASA. Δεν θέλουν να έχουν αιωρούμενα θραύσματα στο χώρο του σκάφους.
Το σημερινό «πρότυπο» Speedmaster Professional εξακολουθεί να έχει το ίδιο κρυσταλλο όπως στη δεκαετία του 1960. Παρακάτω, μπορείτε να δείτε γιατί τα αγαπάμε τόσο πολύ. Μεγενθύνουν όμορφα το καντράν του Speedmaster. Επίσης, έχουν το μικροσκοπικό Ωμέγα λογότυπο χαραγμένο μέσα στο κέντρο του κρυστάλλου.
O μηχανισμός: Caliber 1861
Το 1968, ο αρχικός μηχανισμός cal. 321, αντικαταστάθηκε από τον 861, φαίνεται στην παρακάτω εικόνα με όλη του τη ροζ χρυσό μεγαλοπρέπεια:
Το 1996, ο επιροδιομένος μηχανισμός 1861 αντικατέστησε τον 861. Ξεβιδώνοντας το caseback (αναγράφονται περήφανα οι λέξεις " Flight Qualified by NASA for All Manned Space Missions"" και " The First Watch Worn on the Moon») αποκαλύπτεται ένα γκρίζο αντιμαγνητικό κάλυμμα και ένα αποστατικός μεταλλικός δακτύλιος, όχι ιδιαίτερα παχύς, τόσο ώστε το ρολόι και ο μηχανισμός να έχουν καλή συναρμογή.
Πέρα από την προφανή αλλαγή στο φινίρισμα, σημειώστε ότι ένα επιπλέον jewell έχει αυξήσει τον αριθμό σε 18 και ότι, ακριβώς πάνω από τoν κεντρικό τροχό του χρονογράφου, ένα πλαστικό φρένο έχει αντικαταστήσει το μεταλλικό φρένο που βρίσκεται στον 861. Η εκδοχή του Moonwatch με το open back (μοντέλο 3572.50) έχει διατηρήσει το μεταλλικό φρένο (cal.1863 τον ονομάζει η Omega) και παρουσιάζει ένα, σε γενικές γραμμές, πιο περίτεχνο φινίρισμα. Μηχανικά ωστόσο είναι πανομοιότυπος με τον λιγότερο διακοσμημένο αδελφό της.
Η πρώτη εντύπωση που έχει κανείς όταν εξετάσει τον cal. 1861 είναι ότι έχει να κάνει με ένα στοιβαρό, ισχυρά κατασκευασμένο κομμάτι εξοπλισμού που έχει σχεδιαστεί για να εκπληρώσει πρακτικά και ρεαλιστικά την εργασία της καταγραφής του χρόνου και των χρονικών διαστημάτων. Δεν υπάρχει τίποτα που να καταγράφεται ως περιττή πολυπλοκότητα. Δεν υπάρχουν αδέξια τοποθετημένα κομμάτια που να δείχνουν ότι η κατασκευή του ξεκίνησε χωρίς πρωταρχικό σχέδιο. Δεν υπάρχει γέφυρα για τον ανύπαρκτο ρότορα. Και γενικά το πάχος και η σταθερότητα του κάθε τμήματος- πλάκες, γέφυρες, τροχοί και ελατήρια– σε κάνει να αισθάνεσαι σίγουρος ότι είναι ένα μηχανικό κομμάτι που σχεδιάστηκε και εξελίχθηκε από το μηδέν μέχρι να γίνει σωστή δουλειά.
Επίλογος
Νιώθω πραγματικά τυχερός που έχω στην κατοχή μου ένα τόσο όμορφο και εμβληματικό ρολόι.
Ήταν ο λόγος που ασχολήθηκα με το χόμπι και κάθε φορά που το φοράω νιώθω πόσο σπουδαία και όμορφη είναι αυτή η ενασχόληση.
Ελπίζω μια μέρα να καταφέρετε όλοι να αποκτήσετε το holy grail σας και να μας το παρουσιάσετε με το πάθος και την αγάπη που το έκανα κι εγώ.
Καλή ανάγνωση!
Vag
