Γυναίκες της Κρήτης και Κρητικό Μαχαίρι
Το Κρητικό μαχαίρι δεν ήταν αποκλειστικό αντρικό προνόμιο. Στην παρακάτω φωτογραφία του 1928 τραβηγμένη από την NELLY, διακρίνεται στη μέση της νέας η άσπρη - από ελεφαντόδοντο- λαβή από το "αργυρομπουνιαλάκι" της, μικρό σε μέγεθος μαχαίρι που ήταν όπλο μαζί και κόσμημα.
Κρητικό Μαχαίρι και Μαγικές Τελετές
Το Κρητικό μαχαίρι χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής των Κρητικών, ακόμα και σε μαγικές τελετές. Την πρακτική της χάραξης του μαγικού κύκλου με μαυρομάνικο μαχαίρι ασκούσαν οι μάγοι του νησιού, κυρίως σε μια μαγοδαιμονική συνάντηση, η οποία ονομαζόταν "νταβέτι".
Την πιο χαρακτηριστική περιγραφή για τη χάραξη του μαγικού κύκλου με μαυρομάνικο μαχαίρι στην Κρήτη, με σκοπό την επίτευξη μαγικού σκοπού, μας τη δίνει ο Νικόλαος Πολίτης, περιγράφοντας τη διδασκαλία του λυράρη, από τις Νεράιδες, για να παίζει με δεξιοτεχνία τη λύρα του:
κρητικοι χορεύουν γύρω από τον λυράρη..
"Όποιος θέλει να μάθει να παίζει καλά λύρα πηγαίνει μεσάνυχτα σε ένα έρημο σταυροδρόμι, κ' εκεί χαράζει κάτω στη γη με μαυρομάνικο μαχαίρι ένα γύρο, μπαίνει μέσα, κάθεται και παίζει. Σε λίγο έρχονται ολούθε οι Νεράιδες και τον τριγυρνούν. Ο σκοπός τους δεν είναι καλός, θέλουν να τον πατάξουν. Μα αφού δεν μπορούν να μπουν στον κύκλο που είναι χαραγμένος με μαυρομάνικο μαχαίρι, κοιτάζουν με κάθε τρόπο να τον ξεπλανέψουν και να τον τραβήξουν έξω. Του λένε γλυκά λόγια, όμορφα τραγούδια και του κάνουν χίλια - δύο τσακίσματα, μα εκείνος αν είναι φρόνιμος πρέπει να εξακολουθεί να παίζει ατάραχος λύρα χωρίς να βγει από τον κύκλο.
Αφού δεν τα καταφέρουν τον καλούν να βγει από τον κύκλο για να τον μάθουν να παίζει καλύτερα λύρα. Εκείνος τίποτα. Τότε του ζητούν τη λύρα. Ο λυράρης τη δίνει, φυλάγεται όμως να μη βγει έξω από τον κύκλο το χέρι ή άλλο μέρος του σώματος, γιατί του κόβεται ή ζουρλαίνεται.
Τότε αρχίζει μία νεράιδα να παίζει με πολύ τέχνη και στη συνέχεια του επιστρέφουν τη λύρα με την ελπίδα ότι θα πειστεί να βγει από τον κύκλο για να τον βλάψουν".
Ο Ν. Πολίτης περιγράφει ότι η παράδοση της λύρας από το λυράρη στις νεράιδες και αντίστροφα από τις νεράιδες στο λυράρη, χωρίς να περνάει κανένας τα όρια του κύκλου που χαράχθηκε με το μαυρομάνικο μαχαίρι, συνεχίζεται όλη τη νύχτα μέχρι να λαλήσει ο πρώτος κόκορας. Τότε εκείνες του ζητούν να τους δώσει κάτι δικό του και για αντάλλαγμα θα του μάθουν να παίζει λύρα σαν αυτές. Ο λυράρης τους δίνει συνήθως ένα νύχι του και εκείνες του μαθαίνουν να παίζει με εξαιρετική δεξιοτεχνία κι ύστερα χάνονται με το πρώτο φως της ημέρας.
Για το λόγο αυτό, παλιότερα αν έπαιζε κανένας λυράρης με πολύ τέχνη τη λύρα του έλεγε: "Αμ' ήντα θαρρείτε; Εγώ τη λύρα την έμαθα στο σταυροδρόμι".
"Το Κρητικό Μαχαίρι"
Νίκος Βασιλάτος
Κλασσικές Εκδόσεις
ISBN 960-220-470-2
Τηλ. 210 3639418
email: Ν. Βασιλάτος